ºÚÁϳԹÏÍø

Yeŋö yenë kaabon monɔkthait?

Kaabon monɔkthait e kë cït aliir arac. Alëu bï yïïn cɔk tuaany na miɛɛtë në yïguɔ̈p ka alëu eya bï yïïn nɔ̈k ba thou.

Ariric/arilic bï nyic/ŋic mɛn tɔ̈ kaabon monɔkthait- acïï lëu ba tïŋ, ba ŋöör ka ba piŋ.

Yeŋa lëu bï tuaany në wɛ̈t de kaabon monɔkthait?

Raan ebɛ̈n alëu bï tuaany të enɔŋ kaabon monɔkthait.

Kɔc kɔ̈k aa lëu bï bɛ̈n e ke tuaany në tuaanydït ba kɔc kɔ̈k wuɔ̈ɔ̈r. Ke kɔ̈c käk aa ye yïï:

• ²Ñï³Ù³ó°ì´Ç°ù
• Diäär liac
• KÉ”c cï dït në runken
• KÉ”c nɔŋ tuÉ›ny tuɛɛny cï ceÅ‹ enɔŋ keek cït käril yiic ke piɔ̈u.

Ye kaabon monɔkthait yök tënou/tëyou?

Kaabon monɔkthait aye looi të cenë käwën ye mac cɔk döm cït:

• Neicorol gaath
• Bïtïrool- bendhïn
• Tim cï riÉ›l- riau
• Col de tïm cï nyop
• Col ye wec piiny.

Kä juëc yenë ke luui në bɛ̈i juëc ceŋ keek aa ye ke ka ye mac dɔm käk ku bïïkë kaabon monɔkthait.

Kaabon monɔkthait alëu bï dɔm/kɛɛk ɣöndu yic, ku të cenë athïïl/thïk ku awëër/aluiit thiöök thook. Ye kënë alëu bï kaabon monɔkthait cɔk kuet abï të rac cuɔ̈ɔ̈p/dööt.

Ye dhöl yïndï yen lëu ban rɔt ku paandï cɔk tɔ̈ ke cïn kërɛɛc lëu bï keek yök?

¸éïŋ ye keek nyop, kä yenë nyop ku kä yenë ke piny cÉ”k ye muɔɔr

Duk/duɔ̈në luɔɔi de nyum de rïŋ, kä ke that aɣeer kä lui në gaath bïï/ɣɛ̈th paandu. paandu. Keek aa yenë ke luui në biäk aɣeer de baai yetök. Ke käk aa ye dëp cït mɛn de gɛ̈th wën ye yök aliiric, tim cï riau, col (cï thoor në nyïn kor ka tɔ̈ ke cït döt-dït kɔ̈th).

Na nɔŋ ke käkë në biäk thïn, ke kaabon monɔkthait alëu bï bɛ̈n ke dït agut të bï yen bɛ̈n ke ye kërac looi.

Caar kä cï gɔ̈t lëk kɔc kë bï looi ba tïŋ mɛnë ke lëu bïn luui në yeen ɣööt (biäk thïn) ka aɣeer.

Makänaai ye luui në bïtïrool

Duk/duɔ̈në ye luui në kä ye luui në makanaai ye cam në bïtïrool në biäk thïn paandu ka gäräcic, agut na awëër/aluiit cak tɔ̈ ke cï keek liep thook/ŋaany thook.

Kä kɔ̈k lëu bï naŋ makanaai lui në bïtirool aa ye yïï:

• Riäth (turumbiil) ku riɛ̈th yuïïr/wïïr
• Kä yenë ke lÉ”k bï acuÉ”l ku anyuɔ̈ɔ̈n nyaai
• LuÅ‹ yenë ke thementï tÉ›m kɔ̈u
• Jenïretaai (makanaai ye mac bɛ̈i/cuɔ̈ny).

Kä ke that ke gaath

Na ye luui në kë ye piny cɔk tuc ke lui në jaath paandu:

• Tïŋ kä cï keek gɔ̈t nyuuth kÉ”c kë bï looi ba dhiil nyic mÉ›në ke yïn lëu ba luui në yeen ɣöndu.
• DhiÉ›lë nyic mÉ›në ke raan nyic dɔ̈k de gaath bï makäna ya caar në thök de run ke rou yiic ebɛ̈n.
• Tak ba kë ye koth bï yïïn lɛ̈k kërilic lëu bï tuɔ̈l de kaabon monÉ”kthait na cï ɣän tɔ̈ kenhïïm thïn cïkë jɔɔk bï lÉ” nhial. Kë ye kÉ”c lɛ̈k kërilic lëu bï tuɔ̈l de kaabon monÉ”kthait awääc yiic (aa cïï thöŋ) kenë kë ye kÉ”c lɛ̈k kërilic lëu bï tuɔ̈l de tol.

Ye dhöl yïndï yen lëu ban kë ye kɔc lɛ̈k në kërilic de kaabon monɔkthait bï tuɔ̈l tääu (baai)?

Na ca tak ba kë ye kɔc lɛ̈k kërilic bï tuɔ̈l de kaabon monɔkthait tääu paandu, ke yïn bï ye kënë dhiil looi:

• LÉ”c kë ye kÉ”c lɛ̈k kërilic bï tuɔ̈l de kaabon monÉ”kthait ye lueel mÉ›në ke ye luui cït ajuiir piath lÉ”cök ke luÉ”i tɔ̈ në USA- Amerika-(UL2034) ka Europe-Yurop- (EN50291).
• Tääuë kä ye kÉ”c lɛ̈k kërilic bï tuɔ̈l wɛ̈t de kaabon monÉ”kthait të thiääk kenë agen ke nïn kedhia ku ɣän ke ɣöndu nɔŋ yiic kä ye ɣɔ̈t cÉ”k lëthic lui ɣöndu.
• BiÉ”th kä cï keek gät piny jam të bï luɔ̈i yeen, të tɛ̈ɛ̈uë yeen ɣöt, të yenë yeen mac thïn ku të yenë luui në kë ye kÉ”c lɛ̈k kërilic bï tuɔ̈l në wɛ̈t de kaabon monÉ”kthait.

Ba nyic/ŋic yadï mɛnë ke raan atuaany/abec në wɛ̈t de kaabon monɔkthait?

Apiath ba kä ye tuaany de kaabon moɔkthait nyuɔɔth nyic.

Të ye yïn kaabon monɔkthait gäk/dït miɛɛt në yïguɔ̈p, ke kä ye tuaany nyuɔɔth aa bï rac.

Bï raan kä lik ke aliir nɔŋic gaath miɛɛt në yeguɔ̈p alëu bï ke käkë bɛ̈i:

• Kä ke akuÉ›m nhom
• Bï raan tɔ̈ ke kɔɔr/wïc bï Å‹É”k- kɔɔr piɔ̈u
• Ŋö°ì
• Ye rÉ”t yök ke niÉ”p guɔ̈p.

Bï raan kä juëc ke gaath miɛɛt në yeguɔ̈p alëu bï ke käk bɛ̈i:

• Raan yök ke yuïc/wïc nhom
• Raan rɔ̈t yök ke niÉ”p guɔ̈p
• Raan tɔ̈ ke kuc rÉ”t kä kë loi rÉ”t enɔŋ een
• Kë ye nyith riɔ̈ɔ̈k në kaam bääric ku thou/thuɔɔu.

Yeŋö lëu ba looi na ya tak mɛnë ke raan dɛ̈t atuaany/abec në wɛ̈t kaabon monɔkthait?

Na tɔ̈ raan ke yuïc/wïc nhom ka tɔ̈ ke ye niäär ka tɔ̈ ke kuc rɔt, ke ye kënë e käräk (kërɛɛc rilic cï tuɔ̈l). Cɔl Triple Zero-Abac ke Diäk- (000).

Na tɔ̈ raan ke nɔŋ arɛɛm de nhom, kɔ̈ɔ̈r de piɔ̈u kä ŋök ka tɔ̈ ke niɔp guɔ̈p:

• JÉ”t (ɣäthë/nyaaië) kÉ”c kedhia/raan ebɛ̈n aÉ£eer/bii të nɔŋ aliir piath de wëëi.
• CÉ”l Të de Wël ke Lëk jam në Kä ke Awuɔɔk (kä ye kÉ”c É£ook) (Poisons Information Centre) tɔ̈ 13 11 26 bï jam në kë bï looi në guɔ̈ɔ̈t de thaa (kaam tul e këdɛ̈ thïn).
• Na wïc raan de wɛ̈ɛ̈r de thok, ke yï cÉ”l TIS tɔ̈ 131 450 ku thiɛ̈c ba jam wenë/wek ke Të de Wël ke Lëk jam në Kä ke Awuɔɔk.

Ba kɔ̈k nyic/ŋic

Tïŋ ke wɛbthait käk ba kä kɔ̈k juëc nyic/ŋic në dhɔ̈l bï yïn ke ɣöndu ya tuɔ̈ɔ̈cic (ye cɔk lëthic/tucic):

• Energy.gov.au – Household guide for winter (Kë nyuth kÉ”c kë bï ya looi rut- biäk de ruɔ̈ɔ̈n ye piny liɛɛr thïn)
• Energy.gov.au – Heating and cooling (Dhöl yenë ɣöt cÉ”k lëthic/tucic ku dhöl yenë ɣöt cÉ”k ye liɛɛr)
• YourHome.gov.au – Heating and cooling (Dhöl yenë ɣöt cÉ”k ye liɛɛr/tucic ku cÉ”k ye liɛɛr)